Granülomatöz mastit memenin ender görülen iyi huylu bir iltihabı hastalığıdır. Nedeni tam aydınlatılmamıştır. Hormonal dengesizlik, otoimmünite, mikrobiyolojik ajanlar, sigara, tüberküloz veya sarkoidoz gibi enfeksiyonlar ve α1-antitripsin eksikliği gibi çeşitli faktörlerin hastalık etiyolojisinde rol oynadığı öne sürülmüştür. 2 Klinik, radyolojik ve histopatolojik çalışmalar sonucunda altta yatan hastalığın belirlenememesi durumunda İdiyopatik GM (İGM) olarak tanımlanır
Fakat günümüzden en çok kabul edilen sebep otoimmunite yani bağışıklık sistemi olarak kabul edilmektedir. Otoimmün bir süreç, emzirme veya süt birikmesinden kaynaklanan mikro travmanın bir sonucu olarak interstisyel meme dokularında süt proteininin varlığıyla tetiklenir.
Hastaların büyük bir kısmı menapoz öncesi yaştadır ve son 5 yıl içinde doğum ve emzirme hikayesi olduğu bildirilmiştir. Kitle genellikle tek taraflıdır ve memenin herhangi bir kadranında ortaya çıkabilir, ancak üst dış kadranda ve subareolar bölgelerde daha sıktır. Kitle çoğunlukla ağrılı ve hassastır. Üzerini örten ciltte kızarıklık, peau d’orange görünümü ve meme başı çekilmesi ile birlikte görülebilir. Bazı hastalar sadece apse kliniği ile başvurabilirler. Kronik meme apsesi olan olgular zamanla ülserli alanlar, sinüs traktları veya fistüllerle karşımıza çıkabilir. Bazı hastalarda bacak ön yüzlerinde ağrılı sert nodüller (Eritamonodusum) oluşabilir.
Memede kitle palpe etmek genellikle zor olmakla birlikte Peau d’orange görünümü, meme başı asimetrisi, çekilmesi ve koltuk altında lenf bezinin ile birlikte görülmesi inflamatuar meme kanseri ile sıklıkla karıştırılmasına neden olabilir.
İdiyopatik Granülomatöz Mastitin meme kanseri ile ayırıcı tanısı histopatolojik inceleme olmaksızın sadece klinik ve radyolojik olarak neredeyse imkansızdır.
Tanıda USG, Mamografi, Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG), Elastografi gibi radyolojik tetkikler ve İnce İğne Aspirasyon Sitolojisi (İİAS), Tru-cut Biyopsi ve Eksizyonel Biyopsi gibi patolojik incelemeler kullanılır.
İGM hastalığının tanısı nisbeten daha kolay ama tedavisi zordur ve optimal tedavi konusunda henüz literatürde üzerinde uzlaşılmış bir algoritma bulunmamaktadır.
Granülamatöz mastit tedavisinde apse varlığında mutlaka apse drenajı yapılmalıdır. Apse drenajı sonrasında hastaya lezyonun yaygınlığına, şiddetine göre oral steroid tedavisi, lezyon içine steroid enjeksiyonu ya da yüzeyel yani topikal steroid uygulanması önerilir. Tedaviye dirençli vakalarda diğer bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanılabilir. İnatçı olgularda lezyonlara cerrahi uygulanabilir.
İdiopatik Granülomatöz Mastit inatçı, yavaş iyileşen ve tedaviye rağmen tekrarlama riski yüksek olan kronik bir hastalıktır. Mevcut literatür verileri İGM hastalığı için henüz standardize edilmiş bir tedavi protokolü bulunmadığını göstermektedir. Tedavi hastalığın klinik durumuna göre bireysel karar verilmeli, tedavi modaliteleri kombine edilmeli, gerektiğinde birinden diğerine geçilmeli yani bir başka ifade ile tedavilerin birbirlerini tamamlayıcı etkisinden faydalanılmalıdır.